Zakup pierwszego mieszkania to ważny moment w życiu, wiążący się nie tylko z radością z posiadania własnego lokum, ale i z wieloma formalnościami oraz kosztami dodatkowymi. Jednym z nich jest podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC), który do niedawna musiał być uiszczany przy zakupie nieruchomości na rynku wtórnym. Jednak 31 sierpnia 2023 roku weszły w życie przepisy znoszące obowiązek zapłaty PCC dla osób kupujących swoje pierwsze mieszkanie. W artykule wyjaśniamy, na czym polega zwolnienie z podatku, kto może z niego skorzystać oraz jakie warunki należy spełnić.
Podatek PCC – czego dotyczy?
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) to danina pobierana od niektórych transakcji, w tym sprzedaży nieruchomości na rynku wtórnym. Jest on nakładany na kupującego i wynosi 2% wartości nieruchomości.
Dla przykładu, jeśli ktoś kupował mieszkanie za 500 000 zł, obowiązywał go podatek PCC w wysokości 10 000 zł. Był to dodatkowy koszt, który nabywca musiał uwzględnić przy planowaniu budżetu na zakup nieruchomości. Nowe przepisy umożliwiły jednak uniknięcie tej opłaty, jeśli spełnione są określone warunki.
Kto może skorzystać z nowego zwolnienia?
Zwolnienie z PCC obejmuje osoby fizyczne kupujące swoje pierwsze mieszkanie na rynku wtórnym. Warunkiem skorzystania z ulgi jest to, aby kupujący nie był wcześniej właścicielem innego mieszkania ani domu jednorodzinnego.
Jest jednak jeden wyjątek – jeśli kupujący posiadał wcześniej udział w nieruchomości, ale nie większy niż 50%, a udział ten został nabyty w drodze dziedziczenia, to również może skorzystać ze zwolnienia z podatku.
Nowe przepisy pozwalają na skorzystanie ze zwolnienia zarówno singlom, jak i parom – pod warunkiem, że każdy ze współkupujących spełnia wymagania dotyczące posiadania nieruchomości.
Zakres zwolnienia
Zwolnienie z podatku PCC dotyczy następujących transakcji:
- zakupu lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość,
- zakupu budynku mieszkalnego jednorodzinnego,
- zakupu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego.
Co istotne, zwolnienie obejmuje również grunty zabudowane budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym oraz budynki gospodarcze i garaże, jeśli stanowią one część składową nieruchomości.
Jak skorzystać ze zwolnienia?
Aby skorzystać z nowego zwolnienia z PCC, kupujący musi spełnić określone formalności:
- Zawarcie umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego – notariusz, jako płatnik podatku, czuwa nad prawidłowym przebiegiem transakcji.
- Złożenie oświadczenia o pierwszym mieszkaniu – kupujący musi złożyć w akcie notarialnym oświadczenie, że nie przysługuje mu żadne inne prawo własności do nieruchomości, chyba że posiadał wcześniej nie więcej niż 50% udziałów i nabył je w drodze dziedziczenia. Notariusz nie ma obowiązku sprawdzania prawdziwości tego oświadczenia, ale informuje o konsekwencjach karnoskarbowych w przypadku podania nieprawdziwych informacji.
- Złożenie deklaracji PCC – mimo zwolnienia, kupujący powinien złożyć deklarację PCC w urzędzie skarbowym, zaznaczając w niej, że korzysta z nowego zwolnienia.
Wątpliwości interpretacyjne – stanowisko Ministerstwa Finansów
Przepis wprowadzający zwolnienie został określony w art. 9 ust. 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wynika z niego, że aby skorzystać ze zwolnienia, kupujący nie może posiadać w dniu transakcji ani wcześniej żadnej nieruchomości mieszkalnej, chyba że mowa o udziale nieprzekraczającym 50%, nabytym w drodze dziedziczenia.
Pojawiły się jednak wątpliwości dotyczące tego, czy zwolnienie obejmuje również działkę lub budynki gospodarcze. Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że zwolnieniem objęta jest także sprzedaż gruntu zabudowanego budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym oraz budynkami gospodarczymi i garażami, jeśli stanowią część składową nieruchomości.
Co w sytuacji, gdy tylko jeden z małżonków spełnia warunki zwolnienia?
Jeśli mieszkanie jest kupowane na współwłasność, każdy z kupujących musi spełniać warunki zwolnienia. Oznacza to, że jeśli jedno z małżonków posiadało już nieruchomość, nawet w minimalnym udziale, para nie będzie mogła skorzystać ze zwolnienia i będzie zobowiązana do zapłaty podatku PCC.
Zwolnienie z podatku PCC dla osób kupujących swoje pierwsze mieszkanie na rynku wtórnym to duża ulga finansowa, która zmniejsza koszty zakupu nieruchomości. Ograniczenie opodatkowania transakcji ma na celu ułatwienie młodym osobom i rodzinom dostępu do własnego mieszkania.
Aby skorzystać ze zwolnienia, należy spełnić określone warunki, w tym brak posiadania innej nieruchomości oraz dopełnienie formalności związanych z oświadczeniem i aktem notarialnym. W razie wątpliwości dotyczących zwolnienia warto skonsultować się z notariuszem, który pomoże w prawidłowym przygotowaniu dokumentów i wyjaśni obowiązujące przepisy.
